Τ’ανγκ

Κινεζική αυτοκρατορική δυναστεία η οποία βασίλεψε από το 618 έως το 907. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της δυναστείας αυτής εξουδετερώθηκε η θιβετανή πίεση και η Κορέα προσαρτήθηκε στην αυτοκρατορία. Κυρίως από πολιτιστική άποψη η δυναστεία Τ. ήταν από τις ενδοξότερες της κινεζικής ιστορίας. Ήταν μια περίοδος κατά την οποία άκμασαν μερικοί από τους μεγαλύτερους συγγραφείς, δημιουργήθηκαν πολλές σχολές και άνθησε η μελέτη των κλασικών. Στην πρωτεύουσα οργανώθηκαν 6 σχολές –με περίπου 1.000 μαθητές– όπου διδάσκονταν φιλολογία, μαθηματικά και ιατρική. Κατά το 740 ιδρύθηκε η Αυτοκρατορική Ακαδημία. Πρέπει επίσης να αναφερθεί πως στην περίοδο των Τ. ανάγεται η εφεύρεση της τυπογραφίας, που έδωσε τα καλύτερα δείγματά της από την επόμενη δυναστεία των Σουνγκ. Μολονότι τα θετικά χαρακτηριστικά της εποχής ήταν καρπός μιας σειράς από συγκυρίες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη δημιουργία και στη διατήρηση της ισχύος των Τ. συνέβαλαν η αξία, η αγχίνοια και η ικανότητα των πολιτικών, 3 τουλάχιστον ηγεμόνων αυτής της εποχής: του Τ’άι Τσουνγκ, που βασίλεψε από το 627 έως το 649, του διαδόχου του Κάο Τσουνγκ, που κράτησε την εξουσία έως το 683, και του Χσιάν Τσουνγκ που, βασιλεύοντας από το 712 έως το 756, οδήγησε τους Τ. στο ζενίθ της επιτυχίας και τους είδε να οδηγούνται στην παρακμή. Την ισχυρή οικονομική θέση της περιόδου των Τ. ακολούθησε η μεγάλη εδαφική επέκταση: αυτή άρχισε όταν το 630 ο Τ’άι Τσουνγκ κήρυξε πόλεμο εναντίον των τουρκικών φυλών που ήταν εγκατεστημένες στην κεντρική Ασία και νίκησε πρώτα τους ανατολικούς Τούρκους, αποκαθιστώντας την κινεζική εξουσία στη Σινκιάνγκ, και ύστερα τους δυτικούς, επεκτείνοντας τον κινεζικό έλεγχο στην οδό της μετάξης. Από την άλλη μεριά απωθήθηκαν οι θιβετανικές φυλές που δέχτηκαν από τότε για πρώτη φορά την εκπολιτιστική κινεζική επίδραση, χάρη επίσης στο έργο μιας κόρης του Τ’άι Τσουνγκ που παντρεύτηκε τον αρχηγό των Θιβετανών. Η Σαμαρκάνδη, η Μπουχάρα και ύστερα τμήμα του Αφγανιστάν ανήκουν τώρα στο περιβάλλον της κινεζικής κυριαρχίας, που διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο από τον Κάο Τσουνγκ, ο οποίος υπέταξε επίσης την Κορέα και νίκησε τον ιαπωνικό στόλο στα A, ενώ στα Δ επέκτεινε την κινεζική εξουσία στην περιοχή της λίμνης Aράλης, δημιουργώντας επαφές με τους Σασανίδες και με τη δυτική Ινδία. Η επεκτατική αυτή ώθηση συνεχίστηκε έως το 750 όταν, αφού άρχισε πλέον η παρακμή των Τ. (751), η ανερχόμενη δύναμη των Αράβων νίκησε τα κινεζικά στρατεύματα στον ποταμό Τάλας και, ανατρέποντας τις σχέσεις επιρροής σε ολόκληρη την κεντρική Ασία, άνοιξε στην τελευταία αυτή τον δρόμο στον ισλαμισμό. Παράγοντες εσωτερικής παρακμής (όπως η ενίσχυση των διοικητών των συνοριακών περιοχών που βρίσκονταν επικεφαλής πραγματικών κέντρων με ξεχωριστή εξουσία, δημεύοντας τους φόρους υποτέλειας, δημιουργώντας στρατό και υποτάσσοντας τους χωρικούς), φυγόκεντροι ωθήσεις, πιέσεις βαρβαρικών λαών κατά μήκος των βόρειων και δυτικών συνόρων συνετέλεσαν στην εξαφάνιση των Τ. Το 873 η ολοένα και μεγαλύτερη φορολογική πίεση, που έκανε ακόμα βαρύτερες τις δύσκολες ήδη συνθήκες των χωρικών στις αντίξοες χρονιές, είχαν ως αποτέλεσμα να ξεσπάσει στη Σαντούνγκ και στη Χουνάν μια μεγάλη εξέγερση η οποία επεκτάθηκε στα επόμενα χρόνια στην κοιλάδα του Γιανγκτσέ φτάνοντας έως την πλούσια επαρχία της Χουνάν. Αφού κατέλαβαν την πρωτεύουσα Τσ’ανγ-αν οι 600.000 επαναστάτες χωρικοί υπό την ηγεσία του Χουάνγκ Τσάο δεν μπόρεσαν παρ’ όλα αυτά να νικήσουν τελείως τους γαιοκτήμονες και τους στρατιωτικούς διοικητές που, αφού σχημάτισαν συνασπισμό, κατέστειλαν το 884 την εξέγερση, παραμένοντας κύριοι της αυτοκρατορίας που είχε πια διαιρεθεί σε χωριστά εδάφη, τα οποία διοικούνταν αυταρχικά και κληρονομικά από τους αντιμαχόμενους διοικητές. Το 907 όμως, ο Τσου Ουέν, ο ισχυρότερος αρχηγός στην κοιλάδα του Κίτρινου Ποταμού, ανέτρεψε τον τελευταίο αυτοκράτορα του κορμού των Τ. Στον καλλιτεχνικό τομέα, στα χρόνια της δυναστείας των Τ. αξιόλογη ήταν η κεραμική. Επικρατούν τα κινεζικά χαρακτηριστικά σε στιλιζαρισμένα αγγεία με άνθη και φαρδύ στόμιο, σε κύπελλα, πιάτα, στρογγυλά κουτιά με πλατιά βάση, ή εισβάλλουν κλασικές ελληνικές φόρμες που περιλαμβάνουν και ιρανικές επιδράσεις, σε άλλα κύπελλα με διακοσμητικά μοτίβα λουλουδιών ή άλλα, σε αμφορείς με ελαφρά διογκωμένη κοιλιά ή με λαβές, ενώ η διακόσμηση με έλικες ή κλαδιά φοίνικα ξαναγυρίζει στον ελληνορωμαϊκό διακοσμητικό πλούτο. Οι πιο ενδιαφέρουσες δημιουργίες των κεραμιστών της περιόδου Τ. είναι η πολυχρωμία των σμάλτων με 3 χρώματα (μπλε, κιτρινοκόκκινο, πράσινο σπανακιού), που διατηρούνται χωρισμένα με σχέδια χαρακτικά ή σταμπωτά ή απλώνονται σε ανώμαλα flαmbees ή διηθήσεις, και τα μαρμαροποιημένα αγγεία που προορίζονταν για εξαγωγή στη Δύση και τα οποία επιτυγχάνονταν με την ανάμειξη στο σώμα του αγγείου χωμάτων διαφόρου χρώματος. Η εκλεκτικότητα, η λογοτεχνική μόρφωση, η απόλαυση της ζωής, ο σκεπτικισμός που είχε αρχίσει να εκδηλώνεται, η ίδια η ηρωική και ιπποτική αντίληψη για τον άνθρωπο, κάνουν την περίοδο των Τ. ιδιαίτερα ανθρωπιστική. Συνέπεια αυτών είναι η αγάπη για την τέχνη, για τη ζωγραφική, για την κοσμική γλυπτική, για την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία και για ό,τι συνδέεται με τις μεγάλες αυτές εμπειρίες. Γύρω από τη γυναίκα, κέντρο ερωτικού και πνευματικού ενδιαφέροντος, πολλαπλασιάζονται οι φροντίδες για κομψότητα, για αξιοποίηση της προσωπικότητάς της. Γι’ αυτήν κατασκευάζονται μικρά έπιπλα που δίνουν το μέτρο της ικανότητας και καλαισθησίας της χειροτεχνίας: πόρτες με διαζώματα και διακοσμητικά πλαίσια, χαμηλά τραπεζάκια με υποστηρίγματα από χαλκό και διακοσμημένα με λάκα ή με ενθέματα από μέταλλα και πολύτιμες πέτρες. Ακόμα ψάθες για χαλιά, παραβάν ή ντουλάπες για τα ρούχα, στα οποία συνυπάρχουν ευαισθησία γραμμής και λαμπρότητα υλικού. Τα αντικείμενα από χαλκό και ιδιαίτερα οι καθρέπτες είναι μερικές φορές δουλεμένα με σμίλη ή με εγκαυστική, με εικαστικές και τεχνικές εισφορές μακρινών χωρών. Η χρυσοχοΐα γνώρισε μεγάλη ακμή στην κατασκευή κυπέλλων, πιάτων, αγγείων και στη δημιουργία περιδέραιων και καρφιτσών. Δείγμα τέχνης της δυναστείας των Τ’ανγκ.